促织

cù zhī促织

xuān dé jiān, gōng zhōng shàng cù zhī zhī xì, suì zhēng mín jiān.宣德间，宫中尚促织之戏，岁征民间。cǐ wù gù fēi xī chǎn yǒu huá yīn lìng yù mèi shàng guān, yǐ yī tóu jìn, shì shǐ dòu ér cái, yīn zé cháng gōng.此物故非西产；有华阴令欲媚上官，以一头进，试使斗而才，因责常供。lìng yǐ zé zhī lǐ zhèng.令以责之里正。shì zhōng yóu xiá ér dé jiā zhě lóng yǎng zhī, áng qí zhí, jū wèi qí huò.市中游侠儿得佳者笼养之，昂其直，居为奇货。lǐ xū huá xiá, jiǎ cǐ kē liǎn dīng kǒu, měi zé yī tóu, zhé qīng shù jiā zhī chǎn.里胥猾黠，假此科敛丁口，每责一头，辄倾数家之产。yì yǒu chéng míng zhě, cāo tóng zǐ yè, jiǔ bù shòu.邑有成名者，操童子业，久不售。wéi rén yū nè, suì wèi huá xū bào chōng lǐ zhèng yì, bǎi jì yíng móu bù néng tuō.为人迂讷，遂为猾胥报充里正役，百计营谋不能脱。bù zhōng suì, bó chǎn lèi jǐn.不终岁，薄产累尽。huì zhēng cù zhī, chéng bù gǎn liǎn hù kǒu, ér yòu wú suǒ péi cháng, yōu mèn yù sǐ.会征促织，成不敢敛户口，而又无所赔偿，忧闷欲死。qī yuē:" sǐ hé bì yì? bù rú zì xíng sōu mì, jì yǒu wàn yī zhī dé.妻曰：“死何裨益？不如自行搜觅，冀有万一之得。" chéng rán zhī.”成然之。zǎo chū mù guī, tí zhú tǒng sī lóng, yú bài dǔ cóng cǎo chù, tàn shí fā xué, mí jì bù shī, qì wú jì.早出暮归，提竹筒丝笼，于败堵丛草处，探石发穴，靡计不施，迄无济。jí bǔ dé sān liǎng tóu, yòu liè ruò bù zhōng yú kuǎn.即捕得三两头，又劣弱不中于款。zǎi yán xiàn zhuī bǐ, xún yú, zhàng zhì bǎi, liǎng gǔ jiān nóng xuè liú lí, bìng chóng yì bù néng xíng zhuō yǐ.宰严限追比，旬余，杖至百，两股间脓血流离，并虫亦不能行捉矣。zhuǎn cè chuáng tóu, wéi sī zì jìn.转侧床头，惟思自尽。shí cūn zhōng lái yī tuó bèi wū, néng yǐ shén bo.时村中来一驼背巫，能以神卜。chéng qī jù zī yì wèn.成妻具资诣问。jiàn hóng nǚ bái pó, tián sāi mén hù.见红女白婆，填塞门户。rù qí shě, zé mì shì chuí lián, lián wài shè xiāng jī.入其舍，则密室垂帘，帘外设香几。wèn zhě ruò xiāng yú dǐng, zài bài.问者爇香于鼎，再拜。wū cóng páng wàng kōng dài zhù, chún wěn xī pì, bù zhī hé cí.巫从旁望空代祝，唇吻翕辟，不知何词。gè gè sǒng lì yǐ tīng.各各竦立以听。shǎo jiàn, lián nèi zhì yī zhǐ chū, jí dào rén yì zhōng shì, wú háo fà shuǎng.少间，帘内掷一纸出，即道人意中事，无毫发爽。chéng qī nà qián àn shàng, fén bài rú qián rén.成妻纳钱案上，焚拜如前人。shí qǐng, lián dòng, piàn zhǐ pāo luò.食顷，帘动，片纸抛落。shí shì zhī, fēi zì ér huà: zhōng huì diàn gé, lèi lán rě hòu xiǎo shān xià, guài shí luàn wò, zhēn zhēn cóng jí, qīng má tóu fú yān páng yī má, ruò jiāng yuè wǔ.拾视之，非字而画：中绘殿阁，类兰若；后小山下，怪石乱卧，针针丛棘，青麻头伏焉；旁一蟆，若将跃舞。zhǎn wán bù kě xiǎo.展玩不可晓。rán dǔ cù zhī, yǐn zhōng xiōng huái.然睹促织，隐中胸怀。zhé cáng zhī, guī yǐ shì chéng.折藏之，归以示成。chéng fǎn fù zì niàn, dé wú jiào wǒ liè chóng suǒ yé? xì zhān jǐng zhuàng, yǔ cūn dōng dà fó gé bī shì.成反复自念，得无教我猎虫所耶？细瞻景状，与村东大佛阁逼似。nǎi qiáng qǐ fú zhàng, zhí tú yì sì hòu, yǒu gǔ líng wèi qǐ.乃强起扶杖，执图诣寺后，有古陵蔚起。xún líng ér zǒu, jiàn dūn shí lín lín, yǎn rán lèi huà.循陵而走，见蹲石鳞鳞，俨然类画。suì yú hāo lái zhōng cè tīng xú xíng, shì xún zhēn jiè.遂于蒿莱中侧听徐行，似寻针芥。ér xīn mù ěr lì jù qióng, jué wú zōng xiǎng.而心目耳力俱穷，绝无踪响。míng sōu wèi yǐ, yī lài tóu má cù rán yuè qù.冥搜未已，一癞头蟆猝然跃去。chéng yì è, jí zhú chèn zhī, má rù cǎo jiān.成益愕，急逐趁之，蟆入草间。niè jī pī qiú, jiàn yǒu chóng fú jí gēn.蹑迹披求，见有虫伏棘根。jù pū zhī, rù shí xué zhōng.遽扑之，入石穴中。tiàn yǐ jiān cǎo, bù chū yǐ tǒng shuǐ guàn zhī, shǐ chū, zhuàng jí jùn jiàn.掭以尖草，不出；以筒水灌之，始出，状极俊健。zhú ér dé zhī.逐而得之。shěn shì, jù shēn xiū wěi, qīng xiàng jīn chì.审视，巨身修尾，青项金翅。dà xǐ, lóng guī, jǔ jiā qìng hè, suī lián chéng gǒng bì bù chì yě.大喜，笼归，举家庆贺，虽连城拱璧不啻也。shàng yú pén ér yǎng zhī, xiè bái lì huáng, bèi jí hù ài, liú dài xiàn qī, yǐ sāi guān zé.上于盆而养之，蟹白栗黄，备极护爱，留待限期，以塞官责。chéng yǒu zi jiǔ suì, kuī fù bù zài, qiè fā pén.成有子九岁，窥父不在，窃发盆。chóng yuè zhì jìng chū, xùn bù kě zhuō.虫跃掷径出，迅不可捉。jí pū rù shǒu, yǐ gǔ luò fù liè, sī xū jiù bì.及扑入手，已股落腹裂，斯须就毙。ér jù, tí gào mǔ.儿惧，啼告母。mǔ wén zhī, miàn sè huī sǐ, dà jīng yuē:" yè gēn, sǐ qī zhì yǐ! ér wēng guī, zì yǔ rǔ fù suàn ěr!" ér tì ér qù.母闻之，面色灰死，大惊曰：“业根，死期至矣！而翁归，自与汝复算耳！”儿涕而去。wèi jǐ, chéng guī, wén qī yán, rú bèi bīng xuě.未几，成归，闻妻言，如被冰雪。nù suǒ ér, ér miǎo rán bù zhī suǒ wǎng.怒索儿，儿渺然不知所往。jì ér dé qí shī yú jǐng, yīn ér huà nù wèi bēi, qiǎng hū yù jué.既而得其尸于井，因而化怒为悲，抢呼欲绝。fū qī xiàng yú, máo shè wú yān, xiāng duì mò rán, bù fù liáo lài.夫妻向隅，茅舍无烟，相对默然，不复聊赖。rì jiāng mù, qǔ ér gǎo zàng.日将暮，取儿藁葬。jìn fǔ zhī, qì xī chuò rán.近抚之，气息惙然。xǐ zhì tà shàng, bàn yè fù sū.喜置榻上，半夜复苏。fū qī xīn shāo wèi, dàn ér shén qì chī mù, yǎn yǎn sī shuì.夫妻心稍慰，但儿神气痴木，奄奄思睡。chéng gù xī shuài lóng xū, zé qì duàn shēng tūn, yì bù fù yǐ ér wèi niàn, zì hūn dá shǔ, mù bù jiāo jié.成顾蟋蟀笼虚，则气断声吞，亦不复以儿为念，自昏达曙，目不交睫。dōng xī jì jià, jiāng wò zhǎng chóu.东曦既驾，僵卧长愁。hū wén mén wài chóng míng, jīng qǐ chān shì, chóng wǎn rán shàng zài.忽闻门外虫鸣，惊起觇视，虫宛然尚在。xǐ ér bǔ zhī, yī míng zhé yuè qù, xíng qiě sù.喜而捕之，一鸣辄跃去，行且速。fù zhī yǐ zhǎng, xū ruò wú wù shǒu cái jǔ, zé yòu chāo hū ér yuè.覆之以掌，虚若无物；手裁举，则又超忽而跃。jí qū zhī, zhē guò qiáng yú, mí qí suǒ zài.急趋之，折过墙隅，迷其所在。pái huái sì gù, jiàn chóng fú bì shàng.徘徊四顾，见虫伏壁上。shěn dì zhī, duǎn xiǎo, hēi chì sè, dùn fēi qián wù.审谛之，短小，黑赤色，顿非前物。chéng yǐ qí xiǎo, liè zhī.成以其小，劣之。wéi páng huáng zhān gù, xún suǒ zhú zhě.惟彷徨瞻顾，寻所逐者。bì shàng xiǎo chóng hū yuè luò jīn xiù jiān, shì zhī, xíng ruò tǔ gǒu, méi huā chì, fāng shǒu, zhǎng jìng, yì shì liáng.壁上小虫忽跃落襟袖间，视之，形若土狗，梅花翅，方首，长胫，意似良。xǐ ér shōu zhī.喜而收之。jiāng xiàn gōng táng, zhuì zhuì kǒng bù dàng yì, sī shì zhī dòu yǐ chān zhī.将献公堂，惴惴恐不当意，思试之斗以觇之。cūn zhōng shào nián hào shì zhě, xún yǎng yī chóng, zì míng" xiè ké qīng", rì yǔ zǐ dì jiǎo, wú bù shèng.村中少年好事者，驯养一虫，自名“蟹壳青”，日与子弟角，无不胜。yù jū zhī yǐ wéi lì, ér gāo qí zhí, yì wú shòu zhě.欲居之以为利，而高其直，亦无售者。jìng zào lú fǎng chéng, shì chéng suǒ xù, yǎn kǒu hú lú ér xiào.径造庐访成，视成所蓄，掩口胡卢而笑。yīn chū jǐ chóng, nà bǐ lóng zhōng.因出己虫，纳比笼中。chéng shì zhī, páng rán xiū wěi, zì zēng cán zuò, bù gǎn yǔ jiào.成视之，庞然修伟，自增惭怍，不敢与较。shào nián gù qiáng zhī.少年固强之。gù niàn xù liè wù zhōng wú suǒ yòng, bù rú pīn bó yī xiào, yīn hé nà dòu pén.顾念蓄劣物终无所用，不如拼博一笑，因合纳斗盆。xiǎo chóng fú bù dòng, chǔn ruò mù jī.小虫伏不动，蠢若木鸡。shào nián yòu dà xiào.少年又大笑。shì yǐ zhū liè máo liáo bō chóng xū, réng bù dòng.试以猪鬣毛撩拨虫须，仍不动。shào nián yòu xiào.少年又笑。lǚ liāo zhī, chóng bào nù, zhí bèn, suì xiāng téng jī, zhèn fèn zuò shēng.屡撩之，虫暴怒，直奔，遂相腾击，振奋作声。é jiàn xiǎo chóng yuè qǐ, zhāng wěi shēn xū, zhí hé dí lǐng.俄见小虫跃起，张尾伸须，直龁敌领。shào nián dà hài, jí jiě lìng xiū zhǐ.少年大骇，急解令休止。chóng qiào rán jīn míng, shì bào zhǔ zhī.虫翘然矜鸣，似报主知。chéng dà xǐ.成大喜。fāng gòng zhān wán, yī jī piē lái, jìng jìn yǐ zhuó.方共瞻玩，一鸡瞥来，径进以啄。chéng hài lì è hū, xìng zhuó bù zhōng, chóng yuè qù chǐ yǒu zhǐ.成骇立愕呼，幸啄不中，虫跃去尺有咫。jī jiàn jìn, zhú bī zhī, chóng yǐ zài zhǎo xià yǐ.鸡健进，逐逼之，虫已在爪下矣。chéng cāng cù mò zhī suǒ jiù, dùn zú shī sè.成仓猝莫知所救，顿足失色。xuán jiàn jī shēn jǐng bǎi pū, lín shì, zé chóng jí guān shàng, lì dīng bù shì.旋见鸡伸颈摆扑，临视，则虫集冠上，力叮不释。chéng yì jīng xǐ, duō zhì lóng zhōng.成益惊喜，掇置笼中。yì rì jìn zǎi, zǎi jiàn qí xiǎo, nù ā chéng.翼日进宰，宰见其小，怒呵成。chéng shù qí yì, zǎi bù xìn.成述其异，宰不信。shì yǔ tā chóng dòu, chóng jǐn mí.试与他虫斗，虫尽靡。yòu shì zhī jī, guǒ rú chéng yán.又试之鸡，果如成言。nǎi shǎng chéng, xiàn zhū fǔ jūn.乃赏成，献诸抚军。fǔ jūn dà yuè, yǐ jīn lóng jìn shàng, xì shū qí néng.抚军大悦，以金笼进上，细疏其能。jì rù gōng zhōng, jǔ tiān xià suǒ gòng hú dié táng láng yóu lì tà qīng sī é yī qiè yì zhuàng biàn shì zhī, mò chū qí yòu zhě.既入宫中，举天下所贡蝴蝶、螳螂、油利挞、青丝额一切异状遍试之，莫出其右者。měi wén qín sè zhī shēng, zé yīng jié ér wǔ.每闻琴瑟之声，则应节而舞。yì qí zhī.益奇之。shàng dà jiā yuè, zhào cì fǔ chén míng mǎ yī duàn.上大嘉悦，诏赐抚臣名马衣缎。fǔ jūn bù wàng suǒ zì, wú hé, zǎi yǐ zhuō yì wén.抚军不忘所自，无何，宰以卓异闻。zǎi yuè, miǎn chéng yì.宰悦，免成役。yòu zhǔ xué shǐ bǐ rù yì xiáng.又嘱学使俾入邑庠。hòu suì yú, chéng zǐ jīng shén fù jiù, zì yán shēn huà cù zhī, qīng jié shàn dòu, jīn shǐ sū ěr.后岁余，成子精神复旧，自言身化促织，轻捷善斗，今始苏耳。fǔ jūn yì hòu lài chéng.抚军亦厚赉成。bù shù nián, tián bǎi qǐng, lóu gé wàn chuán, niú yáng tí qiào gè qiān jì yī chū mén, qiú mǎ guò shì jiā yān.不数年，田百顷，楼阁万椽，牛羊蹄躈各千计；一出门，裘马过世家焉。yì shǐ shì yuē:" tiān zǐ ǒu yòng yī wù, wèi bì bù guò cǐ yǐ wàng ér fèng xíng zhě jí wéi dìng lì.异史氏曰：“天子偶用一物，未必不过此已忘；而奉行者即为定例。jiā yǐ guān tān lì nüè, mín rì tiē fù mài ér, gèng wú xiū zhǐ.加以官贪吏虐，民日贴妇卖儿，更无休止。gù tiān zǐ yī kuǐ bù, jiē guān mín mìng, bù kě hū yě.故天子一跬步，皆关民命，不可忽也。dú shì chéng shì zi yǐ dù pín, yǐ cù zhī fù, qiú mǎ yáng yáng.独是成氏子以蠹贫，以促织富，裘马扬扬。dāng qí wèi lǐ zhèng, shòu pū zé shí, qǐ yì qí zhì cǐ zāi! tiān jiàng yǐ chóu zhǎng hòu zhě, suì shǐ fǔ chén lìng yǐn, bìng shòu cù zhī ēn yīn.当其为里正，受扑责时，岂意其至此哉！天将以酬长厚者，遂使抚臣、令尹，并受促织恩荫。wén zhī: yī rén fēi shēng, xiān jí jī quǎn.闻之：一人飞升，仙及鸡犬。xìn fū!"信夫！”