廉颇蔺相如列传(节选)

lián pō lìn xiàng rú liè zhuàn jié xuǎn廉颇蔺相如列传(节选)

lián pō zhě, zhào zhī liáng jiàng yě.廉颇者，赵之良将也。zhào huì wén wáng shí liù nián, lián pō wéi zhào jiāng, fá qí, dà pò zhī, qǔ yáng jìn, bài wèi shàng qīng, yǐ yǒng qì wén yú zhū hóu.赵惠文王十六年，廉颇为赵将，伐齐，大破之，取阳晋，拜为上卿，以勇气闻于诸侯。lìn xiàng rú zhě, zhào rén yě, wèi zhào huàn zhě lìng móu xián shè rén.蔺相如者，赵人也，为赵宦者令缪贤舍人。zhào huì wén wáng shí, dé chǔ hé shì bì.赵惠文王时，得楚和氏璧。qín zhāo wáng wén zhī, shǐ rén yí zhào wáng shū, yuàn yǐ shí wǔ chéng qǐng yì bì.秦昭王闻之，使人遗赵王书，愿以十五城请易璧。zhào wáng yǔ dà jiàng jūn lián pō zhū dà chén móu: yù yǔ qín, qín chéng kǒng bù kě dé, tú jiàn qī yù wù yǔ, jí huàn qín bīng zhī lái.赵王与大将军廉颇诸大臣谋：欲予秦，秦城恐不可得，徒见欺；欲勿予，即患秦兵之来。jì wèi dìng, qiú rén kě shǐ bào qín zhě, wèi dé.计未定，求人可使报秦者，未得。huàn zhě lìng móu xián yuē:" chén shè rén lìn xiàng rú kě shǐ.宦者令缪贤曰：“臣舍人蔺相如可使。" wáng wèn:" hé yǐ zhī zhī?" duì yuē:" chén cháng yǒu zuì, qiè jì yù wáng zǒu yàn, chén shè rén xiàng rú zhǐ chén, yuē:' jūn hé yǐ zhī yàn wáng?' chén yǔ yuē:' chén cháng cóng dài wáng yǔ yàn wáng huì jìng shàng, yàn wáng sī wò chén shǒu, yuē" yuàn jié yǒu".”王问：“何以知之？”对曰：“臣尝有罪，窃计欲亡走燕，臣舍人相如止臣，曰：‘君何以知燕王？’臣语曰：‘臣尝从大王与燕王会境上，燕王私握臣手，曰“愿结友”。yǐ cǐ zhī zhī, gù yù wǎng.以此知之，故欲往。' xiàng rú wèi chén yuē:' fū zhào qiáng ér yàn ruò, ér jūn xìng yú zhào wáng, gù yàn wáng yù jié yú jūn.’相如谓臣曰：‘夫赵强而燕弱，而君幸于赵王，故燕王欲结于君。jīn jūn nǎi wáng zhào zǒu yàn, yàn wèi zhào, qí shì bì bù gǎn liú jūn, ér shù jūn guī zhào yǐ.今君乃亡赵走燕，燕畏赵，其势必不敢留君，而束君归赵矣。jūn bù rú ròu tǎn fú fǔ zhì qǐng zuì, zé xìng de tuō yǐ.君不如肉袒伏斧质请罪，则幸得脱矣。' chén cóng qí jì, dài wáng yì xìng shè chén.’臣从其计，大王亦幸赦臣。chén qiè yǐ wéi qí rén yǒng shì, yǒu zhì móu, yí kě shǐ.臣窃以为其人勇士，有智谋，宜可使。" yú shì wáng zhào jiàn, wèn lìn xiàng rú yuē:" qín wáng yǐ shí wǔ chéng qǐng yì guǎ rén zhī bì, kě yǔ bù?" xiàng rú yuē:" qín qiáng ér zhào ruò, bù kě bù xǔ.”于是王召见，问蔺相如曰：“秦王以十五城请易寡人之璧，可予不？”相如曰：“秦强而赵弱，不可不许。" wáng yuē:" qǔ wú bì, bù yǔ wǒ chéng, nài hé?" xiàng rú yuē:" qín yǐ chéng qiú bì ér zhào bù xǔ, qū zài zhào.”王曰：“取吾璧，不予我城，奈何？”相如曰：“秦以城求璧而赵不许，曲在赵。zhào yǔ bì ér qín bù yǔ zhào chéng, qū zài qín.赵予璧而秦不予赵城，曲在秦。jūn zhī èr cè, níng xǔ yǐ fù qín qū.均之二策，宁许以负秦曲。" wáng yuē:" shuí kě shǐ zhě?" xiàng rú yuē:" wáng bì wú rén, chén yuàn fèng bì wǎng shǐ.”王曰：“谁可使者？”相如曰：“王必无人，臣愿奉璧往使。chéng rù zhào ér bì liú qín chéng bù rù, chén qǐng wán bì guī zhào.城入赵而璧留秦；城不入，臣请完璧归赵。" zhào wáng yú shì suì qiǎn xiàng rú fèng bì xī rù qín.”赵王于是遂遣相如奉璧西入秦。qín wáng zuò zhāng tái jiàn xiàng rú, xiàng rú fèng bì zòu qín wáng.秦王坐章台见相如，相如奉璧奏秦王。qín wáng dà xǐ, chuán yǐ shì měi rén jí zuǒ yòu, zuǒ yòu jiē hū wàn suì.秦王大喜，传以示美人及左右，左右皆呼万岁。xiàng rú shì qín wáng wú yì cháng zhào chéng, nǎi qián yuē:" bì yǒu xiá, qǐng zhǐ shì wáng.相如视秦王无意偿赵城，乃前曰：“璧有瑕，请指示王。" wáng shòu bì, xiàng rú yīn chí bì què lì, yǐ zhù, nù fà shàng chōng guān, wèi qín wáng yuē:" dài wáng yù de bì, shǐ rén fā shū zhì zhào wáng, zhào wáng xī zhào qún chén yì, jiē yuē' qín tān, fù qí qiáng, yǐ kōng yán qiú bì, cháng chéng kǒng bù kě dé'.”王授璧，相如因持璧却立，倚柱，怒发上冲冠，谓秦王曰：“大王欲得璧，使人发书至赵王，赵王悉召群臣议，皆曰‘秦贪，负其强，以空言求璧，偿城恐不可得’。yì bù yù yǔ qín bì.议不欲予秦璧。chén yǐ wéi bù yī zhī jiāo shàng bù xiāng qī, kuàng dà guó hū! qiě yǐ yī bì zhī gù nì qiáng qín zhī huān, bù kě.臣以为布衣之交尚不相欺，况大国乎！且以一璧之故逆强秦之欢，不可。yú shì zhào wáng nǎi zhāi jiè wǔ rì, shǐ chén fèng bì, bài sòng shū yú tíng.于是赵王乃斋戒五日，使臣奉璧，拜送书于庭。hé zhě? yán dà guó zhī wēi yǐ xiū jìng yě.何者？严大国之威以修敬也。jīn chén zhì, dài wáng jiàn chén liè guān, lǐ jié shén jù dé bì, chuán zhī měi rén, yǐ xì nòng chén.今臣至，大王见臣列观，礼节甚倨；得璧，传之美人，以戏弄臣。chén guān dài wáng wú yì cháng zhào wáng chéng yì, gù chén fù qǔ bì.臣观大王无意偿赵王城邑，故臣复取璧。dài wáng bì yù jí chén, chén tóu jīn yǔ bì jù suì yú zhù yǐ!" xiàng rú chí qí bì nì zhù, yù yǐ jī zhù.大王必欲急臣，臣头今与璧俱碎于柱矣！”相如持其璧睨柱，欲以击柱。qín wáng kǒng qí pò bì, nǎi cí xiè gù qǐng, zhào yǒu sī àn tú, zhǐ cóng cǐ yǐ wǎng shí wǔ dōu yǔ zhào.秦王恐其破璧，乃辞谢固请，召有司案图，指从此以往十五都予赵。xiàng rú dù qín wáng tè yǐ zhà xiáng wèi yǔ zhào chéng, shí bù kě dé, nǎi wèi qín wáng yuē:" hé shì bì, tiān xià suǒ gòng chuán bǎo yě, zhào wáng kǒng, bù gǎn bù xiàn.相如度秦王特以诈详为予赵城，实不可得，乃谓秦王曰：“和氏璧，天下所共传宝也，赵王恐，不敢不献。zhào wáng sòng bì shí, zhāi jiè wǔ rì, jīn dài wáng yì yí zhāi jiè wǔ rì, shè jiǔ bīn yú tíng, chén nǎi gǎn shàng bì.赵王送璧时，斋戒五日，今大王亦宜斋戒五日，设九宾于廷，臣乃敢上璧。" qín wáng dù zhī, zhōng bù kě qiáng duó, suì xǔ zhāi wǔ rì, shě xiàng rú guǎng chéng chuán.”秦王度之，终不可强夺，遂许斋五日，舍相如广成传。xiàng rú dù qín wáng suī zhāi, jué fù yuē bù cháng chéng, nǎi shǐ qí cóng zhě yī hè, huái qí bì, cóng jìng dào wáng, guī bì yú zhào.相如度秦王虽斋，决负约不偿城，乃使其从者衣褐，怀其璧，从径道亡，归璧于赵。qín wáng zhāi wǔ rì hòu, nǎi shè jiǔ bīn lǐ yú tíng, yǐn zhào shǐ zhě lìn xiàng rú.秦王斋五日后，乃设九宾礼于廷，引赵使者蔺相如。xiàng rú zhì, wèi qín wáng yuē:" qín zì móu gōng yǐ lái èr shí yú jūn, wèi cháng yǒu jiān míng yuē shù zhě yě.相如至，谓秦王曰：“秦自缪公以来二十馀君，未尝有坚明约束者也。chén chéng kǒng jiàn qī yú wáng ér fù zhào, gù lìng rén chí bì guī, jiān zhì zhào yǐ.臣诚恐见欺于王而负赵，故令人持璧归，间至赵矣。qiě qín qiáng ér zhào ruò, dài wáng qiǎn yī jiè zhī shǐ zhì zhào, zhào lì fèng bì lái.且秦强而赵弱，大王遣一介之使至赵，赵立奉璧来。jīn yǐ qín zhī qiáng ér xiān gē shí wǔ dōu yǔ zhào, zhào qǐ gǎn liú bì ér dé zuì yú dài wáng hū? chén zhī qī dài wáng zhī zuì dāng zhū, chén qǐng jiù tāng huò, wéi dài wáng yǔ qún chén shú jì yì zhī.今以秦之强而先割十五都予赵，赵岂敢留璧而得罪于大王乎？臣知欺大王之罪当诛，臣请就汤镬，唯大王与群臣孰计议之。" qín wáng yǔ qún chén xiāng shì ér xī.”秦王与群臣相视而嘻。zuǒ yòu huò yù yǐn xiàng rú qù, qín wáng yīn yuē:" jīn shā xiàng rú, zhōng bù néng dé bì yě, ér jué qín zhào zhī huān, bù rú yīn ér hòu yù zhī, shǐ guī zhào, zhào wáng qǐ yǐ yī bì zhī gù qī qín xié!" zú tíng jiàn xiàng rú, bì lǐ ér guī zhī.左右或欲引相如去，秦王因曰：“今杀相如，终不能得璧也，而绝秦赵之欢，不如因而厚遇之，使归赵，赵王岂以一璧之故欺秦邪！”卒廷见相如，毕礼而归之。xiàng rú jì guī, zhào wáng yǐ wéi xián dài fū shǐ bù rǔ yú zhū hóu, bài xiàng rú wèi shàng dài fū.相如既归，赵王以为贤大夫使不辱于诸侯，拜相如为上大夫。qín yì bù yǐ chéng yǔ zhào, zhào yì zhōng bù yǔ qín bì.秦亦不以城予赵，赵亦终不予秦璧。qí hòu qín fá zhào, bá shí chéng.其后秦伐赵，拔石城。míng nián, fù gōng zhào, shā èr wàn rén.明年，复攻赵，杀二万人。qín wáng shǐ shǐ zhě gào zhào wáng, yù yǔ wáng wèi hǎo huì yú xī hé wài miǎn chí.秦王使使者告赵王，欲与王为好会于西河外渑池。zhào wáng wèi qín, yù wú xíng.赵王畏秦，欲毋行。lián pō lìn xiàng rú jì yuē:" wáng bù xíng, shì zhào ruò qiě qiè yě.廉颇、蔺相如计曰：“王不行，示赵弱且怯也。" zhào wáng suì xíng, xiàng rú cóng.”赵王遂行，相如从。lián pō sòng zhì jìng, yǔ wáng jué yuē:" wáng xíng, dù dào lǐ huì yù zhī lǐ bì, hái, bù guò sān shí rì.廉颇送至境，与王诀曰：“王行，度道里会遇之礼毕，还，不过三十日。sān shí rì bù hái, zé qǐng lì tài zǐ wèi wáng, yǐ jué qín wàng.三十日不还，则请立太子为王，以绝秦望。" wáng xǔ zhī, suì yǔ qín wáng huì miǎn chí.”王许之，遂与秦王会渑池。qín wáng yǐn jiǔ hān, yuē:" guǎ rén qiè wén zhào wáng hǎo yīn, qǐng zòu sè.秦王饮酒酣，曰：“寡人窃闻赵王好音，请奏瑟。" zhào wáng gǔ sè.”赵王鼓瑟。qín yù shǐ qián shū yuē" mǒu nián yuè rì, qín wáng yǔ zhào wáng huì yǐn, lìng zhào wáng gǔ sè".秦御史前书曰“某年月日，秦王与赵王会饮，令赵王鼓瑟”。lìn xiàng rú qián yuē:" zhào wáng qiè wén qín wáng shàn wèi qín shēng, qǐng zòu pén fǒu qín wáng, yǐ xiāng yú lè.蔺相如前曰：“赵王窃闻秦王善为秦声，请奏盆缻秦王，以相娱乐。" qín wáng nù, bù xǔ.”秦王怒，不许。yú shì xiàng rú qián jìn fǒu, yīn guì qǐng qín wáng.于是相如前进缻，因跪请秦王。qín wáng bù kěn jī fǒu.秦王不肯击缻。xiàng rú yuē:" wǔ bù zhī nèi, xiàng rú qǐng dé yǐ jǐng xuè jiàn dài wáng yǐ!" zuǒ yòu yù rèn xiàng rú, xiàng rú zhāng mù chì zhī, zuǒ yòu jiē mí.相如曰：“五步之内，相如请得以颈血溅大王矣！”左右欲刃相如，相如张目叱之，左右皆靡。yú shì qín wáng bù yì, wèi yī jī fǒu.于是秦王不怿，为一击缻。xiàng rú gù zhào zhào yù shǐ shū yuē" mǒu nián yuè rì, qín wáng wèi zhào wáng jī fǒu".相如顾召赵御史书曰“某年月日，秦王为赵王击缻”。qín zhī qún chén yuē:" qǐng yǐ zhào shí wǔ chéng wèi qín wáng shòu.秦之群臣曰：“请以赵十五城为秦王寿。" lìn xiàng rú yì yuē:" qǐng yǐ qín zhī xián yáng wèi zhào wáng shòu.”蔺相如亦曰：“请以秦之咸阳为赵王寿。" qín wáng jìng jiǔ, zhōng bù néng jiā shèng yú zhào.”秦王竟酒，终不能加胜于赵。zhào yì shèng shè bīng yǐ dài qín, qín bù gǎn dòng.赵亦盛设兵以待秦，秦不敢动。jì bà guī guó, yǐ xiàng rú gōng dà, bài wèi shàng qīng, wèi zài lián pō zhī yòu.既罢归国，以相如功大，拜为上卿，位在廉颇之右。lián pō yuē:" wǒ wèi zhào jiāng, yǒu gōng chéng yě zhàn zhī dà gōng, ér lìn xiàng rú tú yǐ kǒu shé wèi láo, ér wèi jū wǒ shàng, qiě xiàng rú sù jiàn rén, wú xiū, bù rěn wèi zhī xià.廉颇曰：“我为赵将，有攻城野战之大功，而蔺相如徒以口舌为劳，而位居我上，且相如素贱人，吾羞，不忍为之下。" xuān yán yuē:" wǒ jiàn xiàng rú, bì rǔ zhī.”宣言曰：“我见相如，必辱之。" xiàng rú wén, bù kěn yù huì.”相如闻，不肯与会。xiàng rú měi cháo shí, cháng chēng bìng, bù yù yǔ lián pō zhēng liè.相如每朝时，常称病，不欲与廉颇争列。yǐ ér xiàng rú chū, wàng jiàn lián pō, xiàng rú yǐn chē bì nì.已而相如出，望见廉颇，相如引车避匿。yú shì shè rén xiāng yǔ jiàn yuē:" chén suǒ yǐ qù qīn qī ér shì jūn zhě, tú mù jūn zhī gāo yì yě.于是舍人相与谏曰：“臣所以去亲戚而事君者，徒慕君之高义也。jīn jūn yǔ lián pō tóng liè, lián jūn xuān è yán ér jūn wèi nì zhī, kǒng jù shū shén, qiě yōng rén shàng xiū zhī, kuàng yú jiàng xiàng hū! chén děng bù xiào, qǐng cí qù.今君与廉颇同列，廉君宣恶言而君畏匿之，恐惧殊甚，且庸人尚羞之，况于将相乎！臣等不肖，请辞去。" lìn xiàng rú gù zhǐ zhī, yuē:" gōng zhī shì lián jiāng jūn shú yǔ qín wáng?" yuē:" bù ruò yě.”蔺相如固止之，曰：“公之视廉将军孰与秦王？”曰：“不若也。" xiàng rú yuē:" fū yǐ qín wáng zhī wēi, ér xiàng rú tíng chì zhī, rǔ qí qún chén, xiàng rú suī nú, dú wèi lián jiāng jūn zāi? gù wú niàn zhī, qiáng qín zhī suǒ yǐ bù gǎn jiā bīng yú zhào zhě, tú yǐ wú liǎng rén zài yě.”相如曰：“夫以秦王之威，而相如廷叱之，辱其群臣，相如虽驽，独畏廉将军哉？顾吾念之，强秦之所以不敢加兵于赵者，徒以吾两人在也。jīn liǎng hǔ gòng dòu, qí shì bù jù shēng.今两虎共斗，其势不俱生。wú suǒ yǐ wéi cǐ zhě, yǐ xiān guó jiā zhī jí ér hòu sī chóu yě.吾所以为此者，以先国家之急而后私仇也。" lián pō wén zhī, ròu tǎn fù jīng, yīn bīn kè zhì lìn xiàng rú mén xiè zuì.”廉颇闻之，肉袒负荆，因宾客至蔺相如门谢罪。yuē:" bǐ jiàn zhī rén, bù zhī jiāng jūn kuān zhī zhì cǐ yě.曰：“鄙贱之人，不知将军宽之至此也。" zú xiāng yǔ huān, wèi wěn jǐng zhī jiāo.”卒相与欢，为刎颈之交。